Than xương là gì?

Sáng 22/5/1992 Dominic Smith thức dậy như thường lệ và uống một cốc nước lấy từ giếng chung của làng vào ngày hôm trước. Chỉ một lát sau anh nôn mửa.

Để duy trì lượng nước trong cơ thể, Smith tiếp tục uống nước cho đến khi không còn sức lực phải nằm xuống giường. Đến chiều, một số đứa con của ông bị nôn mửa.

Tối hôm đó, Smith uống thêm bốn ly nước nữa, yếu đến mức theo vợ ông kể là không thể đi lại được. Sáng hôm sau, người vợ phát hiện Smith đã chết trên giường ở tuổi 41.

Em gái của Dominic Smith (37 tuổi) cũng phải nhập viện.

Các báo cáo sau này xác nhận, hầu như tất cả những người uống nước lấy từ giếng cổ của làng bên Vụ việc ở Vịnh Hooper (Alaska) vào ngày 21 hoặc 22 tháng 5 đều bị ốm. Các triệu chứng gồm buồn nôn, tiêu chảy, nôn mửa, tê và ngứa ran ở mặt và tay. Ước tính có 261 dân làng đã mắc phải các triệu chứng này.

Vụ việc ở Vịnh Hooper được cho là vụ bùng phát ngộ độc florua lớn nhất được báo cáo. Dù đây là vụ việc cá biệt do một loạt sai lầm nghiêm trọng – từ máy bơm trục trặc đến chính quyền địa phương hầu như không hoạt động – dẫn đến lượng florua hóa ở mức gần 40 lần mức được chính phủ liên bang coi là an toàn. Nhưng việc đưa florua vào nước uống để ngăn ngừa sâu răng đã được cảnh báo không hiệu quả và gây hại với sức khỏe con người. Vì vậy, ở nhiều quốc gia, người ta đã phải tìm cách để loại bỏ chất này ra khỏi nước.

Hàng triệu người trên thế giới đang gặp phải hoặc dễ gặp các vấn đề về sức khỏe do nồng độ florua cao trong nguồn nước uống. Than xương, alumina hoạt tính và hệ thống RO là ba phương pháp được EPA và Hiệp hội Chất lượng Nước khuyến nghị để loại bỏ florua khỏi nước uống.

Một trong những cách thân thiện với môi trường và tiết kiệm chi phí để loại bỏ fluoride là sử dụng than xương. Than xương đã được sử dụng trước đây ở Hoa Kỳ và hiện đang được sử dụng ở một số nước đang phát triển (bao gồm Thái Lan, Sri Lanka và một số nước châu Phi) để khử fluoride trong nước.

Than xương được được làm bằng xương động vật được nung nóng đến 700 độ C., trong điều kiện lượng oxy thấp, giúp tăng cường khả năng hấp phụ của sản phẩm.

Tiến sĩ Richard Sauerheber, giáo sư hóa học của Đại học California, đã xem xét kỹ lưỡng vấn đề fluoride và tin rằng bộ lọc than xương là hiệu quả nhất.

Loại bỏ fluoride trong nước uống của bạn cũng có thể tăng cường sức khỏe của bạn vì các chất gây ô nhiễm không lành mạnh khác có thể được loại bỏ thông qua quá trình lọc. Theo Hội đồng Bảo vệ Tài nguyên Thiên nhiên, các phương pháp lọc bằng than hoạt tính có thể loại bỏ clo, các sản phẩm khử trùng, kim loại nặng trong nước (như asen, cadmium, đồng, sắt, chì , thủy ngân, kẽm), ký sinh trùng, thuốc trừ sâu, radon và các hóa chất hữu cơ dễ bay hơi, chẳng hạn như dichlorobenzen, metyl tert butyl ete và trichoroetylen.

Than xương được coi là một trong những chất hấp phụ ít tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người so với các chất hấp phụ từ chất thải khác như than gỗ biến tính oxit nhôm và alumina hoạt tính. Là phụ phẩm của ngành công nghiệp thịt tạo ra hàng năm, khả năng tái tạo than xương là một đặc điểm hấp dẫn và nó làm cho than trở thành chất hấp thụ xanh đầy hứa hẹn cho quá trình khử florua trong nước.

Ngoài khử fluoride trong nước, than xương cũng được dùng trong công nghiệp sản xuất đường để khử màu. Có thể hiểu đơn giản dung dịch nước mía có chứa nhiều tạp chất và màu, khi cho than xương vào thì các chất màu sẽ bám vào các hạt than xương, phần nước đường được lọc sạch chảy ra ngoài bộ lọc và cô đặc lại để thành đường sạch.

Ở Việt Nam có rất ít người biết đến than xương và thông tin dùng than xương trong công nghiệp đường và lọc nước, là bởi vì người Việt Nam thích ăn xương. Có bao nhiêu cũng đem về hầm nấu canh hết.

Nhưng trên toàn cầu, hàng triệu tấn chất thải xương được tạo ra hàng năm do ngành công nghiệp thịt. Theo báo cáo của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD, 2018), dự kiến sản lượng thịt sẽ tăng 40 triệu tấn trong vòng 10 năm tới. Kết quả là sẽ có sự gia tăng đáng kể chất thải bột thịt và xương được sản xuất trên toàn cầu.

Nhưng vì có nguồn gốc từ động vật, than có nguồn gốc từ xương bò không được người theo đạo Hindu chấp nhận, than xương lợn cũng không được người Hồi giáo chấp nhận còn người ăn chay từ chối dùng các sản phẩm có sử dụng thành phần động vật trong quá trình chế biến. Do đó các sản phẩm dùng than xương để lọc gây ra vấn đề với người ăn chay hoặc một số tôn giáo khác dù than xương chỉ là chất lọc, nó không đi vào thành phần của sản phẩm (như nước hay đường). Chính vì vậy mới đây trên mạng đã diễn ra tranh luận sôi nổi vì sao nước đóng chai mà cũng có tiêu chuẩn HALAL. Hay một số nhà sản xuất ghi rõ trong thành phần có chứa đường không qua tẩy trắng bằng than xương (như các sản phẩm bột nêm thuần chay của Massel – Úc).

Tại Organica, bột nêm Massel được kiểm chứng an toàn tuyệt đối cho sức khỏe bởi:

• Sản phẩm thích hợp với mọi người, kể cả người ăn chay.
• Được chế biến hòan toàn từ thực vật.
• Không chứa chất phụ gia nhân tạo
• 99% không chứa chất béo.
• Không chứa gluten.
• Không làm từ sữa.
• Không dùng nguyên liệu đột biến gen GMO.
• Không bột ngọt MSG.

Đặc biệt, không sử dụng đường được tẩy trắng từ than xương.